ΟΜΑΔΑ Α΄

1. Να δώσετε το περιεχόμενο των όρων: θεωρικά, χορηγία, κοινή ελληνική, πατρίκιοι, πραιτωριανοί.

                                                                                (Μονάδες 25)

2. Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία της πόλης - κράτους και ποιες οι προϋποθέσεις για την ύπαρξή της;

                                                                        (Μονάδες 25)

ΟΜΑΔΑ Β΄

1. Με βάση τα στοιχεία του παραθέματος (1) και τις ιστορικές σας γνώσεις να δείξετε ότι στις ομηρικές κοινωνίες ο οίκος λειτούργησε ως μονάδα κοινωνικής συγκρότησης.

Παράθεμα 1

Ο ομηρικός «οίκος»

Τι είναι ο οίκος; Η λέξη αποδίδεται πολλές φορές με τον όρο «οικογένεια». Όμως η απόδοση αυτή είναι πολύ στενή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Ο οίκος, ακόμη και από την άποψη του αριθμού των ανθρώπων, είναι κάτι πολύ περισσότερο από οικογένεια με τη σημερινή σημασία της λέξης (δηλαδή, την ομάδα που αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά, την «πυρηνική» οικογένεια)... Αλλά περιλαμβάνει επίσης όλα εκείνα τα άτομα - είτε πρόκειται για ελεύθερους είτε για δούλους - τα οποία εξαρτώνται άμεσα από τον επικεφαλής του οίκου (όλους εκείνους τους υπηρέτες στους οποίους έχουν ανατεθεί τα πολλά και διάφορα καθήκοντα που απαιτούνται από την οικονομική ζωή του οίκου...). Με άλλα λόγια, ο οίκος με την καθαρά «ανθρώπινη» μορφή του δεν είναι ένας θεσμός που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στη συγγένεια.

Ωστόσο η έννοια του οίκου καλύπτει πολύ περισσότερα από μιαν απλή ομάδα ανθρώπων. Ο οίκος περιλαμβάνει και περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, τα οποία στην πράξη δεν μπορούν να χωριστούν από την ανθρώπινη ομάδα, αφού εξασφαλίζουν την υλική της ύπαρξη. Επομένως η γη, τα κτίρια, τα ζώα, τα κάθε είδους αποθέματα, ο εξοπλισμός και ούτω καθεξής αποτελούν όλα μέρος του οίκου.

Μ.Μ. Austin, P. Vidal-Naquet, Οικονομία και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα. μετ. Τ. Κουκουλιός, εκδ. Δαίδαλος, σ. 67.

(Μονάδες 25)

2. Αφού μελετήσετε το παράθεμα (2) και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να επισημάνετε τους λόγους που οδήγησαν στην παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Παράθεμα 2

Μία άποψη για την παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Και στην περίπτωση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η σταθερή παρακμή του πολιτισμού δεν πρέπει λοιπόν να αποδοθεί σε βιολογικό εκφυλισμό, ή στην επιμειξία των κατωτέρων φυλών με τις ανώτερες, ή σε πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, αλλά μάλλον σε μια μεταβολή της νοοτροπίας των ανθρώπων. Η μεταβολή αυτή οφειλόταν στο πλέγμα των περιστάσεων που δημιούργησαν οι ιδιάζουσες συνθήκες ζωής στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία· το ίδιο είχε συμβεί και στην Ελλάδα. Μία από αυτές τις συνθήκες - και μάλιστα πολύ σημαντική - ήταν ο αριστοκρατικός και «κλειστός» χαρακτήρας του αρχαίου πολιτισμού. Η πνευματική αντίδραση, δηλ. η αδιαφορία για την επίγεια ζωή και το κοινωνικό χάσμα (μεταξύ των ανωτέρων τάξεων και της μάζας) στέρησαν τον αρχαίο κόσμο από τη δύναμη να διατηρήσει τον πολιτισμό του. ή να τον υπερασπίσει από την εσωτερική αποσύνθεση και τον εξωτερικό κίνδυνο, τις εισβολές των βαρβάρων.

Μ. Rostovtzeff, ό.π, σσ. 366-367.

                                                                      (Μονάδες 25)

Φιλόλογος ΓΕΛ Β. Έβρου