Πλάτωνος «Κρίτων» 

Η δομή του περιεχομένου

Εισαγωγή: 43a-46a

Μετά την καταδίκη, ο Σωκράτης οδηγήθηκε στη φυλακή, όπου επρόκειτο να εκτελεστεί. Εκείνη την εποχή, ένα πλοίο ήταν σε ιερή αποστολή στη Δήλο και ήταν ανίερο να γίνουν εκτελέσεις όσο το πλοίο βρισκόταν στην αποστολή. Έτσι, ο Σωκράτης έμεινε έγκλειστος στο κελί του για 30 περίπου ημέρες.

Δύο ημέρες πριν την επιστροφή του πλοίου, ένας παλιός φίλος του Σωκράτη, ο Κρίτων, τον επισκέφτηκε στη φυλακή. Ο Κρίτων είπε στον Σωκράτη ότι είχε σχεδιαστεί να αποδράσει και να καταφύγει σε άλλη χώρα.

Ο Σωκράτης επισημαίνει ότι με τη δραπέτευσή του θα παραβίαζε τους Νόμους. Και έτσι το θέμα συζήτησης στον διάλογο είναι το ακόλουθο: Πρέπει κάποιος να παραβιάζει τους Νόμους;

Το πρόβλημα της γνώμης: 46d-48a

Ο Κρίτων λέει ότι «η γνώμη των πολλών» θα μας κατηγορούσε, αν δεν σε βοηθούσαμε (και οποιοσδήποτε στη θέση σου θα συμφωνούσε ότι θα έπρεπε να δραπετεύσεις).

Ο Σωκράτης σημειώνει ότι κάποια γνώμη είναι σωστή και κάποια είναι λανθασμένη. Οπότε δεν είναι θέμα γνώμης αλλά θέμα σωστής γνώμης, γνώμης που να τεκμηριώνεται λογικά. Πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στην αληθινή γνώμη, με βάση το επιχείρημα και τον «λόγο», και στην ψευδή γνώμη. Αντικρούει το επιχείρημα του Κρίτωνα για τη «γνώμη των πολλών» με το ερώτημα: «Η γνώμη των πολλών λέει ότι η απόδραση από τη φυλακή είναι σωστή. Είναι όμως αυτό σωστό;».

Το επιχείρημα: 48b-54d

Η πρώτη υπόθεση (ή δεδομένο): 48b-49b

Πρέπει κάποιος να ζει σωστά.

Το πιο σημαντικό είναι «να ζεις σωστά» (το «ζω καλά» και «ζω δίκαια» είναι το ίδιο). Θα ήταν σωστό να παρακούσετε τους νόμους (να αποδράσετε από τη φυλακή χωρίς επίσημη απαλλαγή);

Η δεύτερη υπόθεση: 49b-49d

Δεν πρέπει κάποιος να κάνει ποτέ λάθος.

Ποτέ δεν είναι σωστό να κάνεις λάθος. Επομένως, δεν είναι σωστό να αδικεί κάποιος, ακόμη και όταν αδικείται (δεν είναι σωστό να τραυματίζεται, ακόμα και όταν έχει τραυματιστεί).

Η τρίτη υπόθεση: 49e-50a

Πρέπει κάποιος να τηρεί τις συμφωνίες.

Η θέση αυτής της υπόθεσης καθιερώνεται μέσω ενός «Διαλόγου με τους Νόμους» (50b-54d).

Συμπέρασμα: 54d-e

Θα ήταν λάθος να παραβιάσει ή να καταργήσει κάποιος τους Νόμους.

Το επιχείρημα του Σωκράτη οδήγησε σε ένα συμπέρασμα διαφορετικό από τη «γνώμη των πολλών» και άλλαξε και τη γνώμη του Κρίτωνα. Έτσι, ο Σωκράτης έμεινε στη φυλακή και μετά από δύο ημέρες ήπιε το κώνειο.