Πλάτων, Γοργίας. Η υπόθεση του διαλόγου

Πρόσωπα:

• Σωκράτης
• Γοργίας
• Καλλικλής
• Χαιρεφών, μαθητής του Σωκράτη και
• Πώλος ο Ακραγαντίνος, μαθητής του Γοργία

Η υπόθεση αυτού του διαλόγου είναι η εξέταση της σχέσης της ρητορικής και της δικαιοσύνης. Ο Χαιρεφών ζητά από τον Σωκράτη να τον βοηθήσει να κάνουν ερωτήματα στον Γοργία, για να μάθει ποιος είναι. Ο Γοργίας λέει ότι είναι επιστήμονας της ρητορικής τέχνης και ότι η ρητορική είναι «πειθούς δημιουργός». Ο Σωκράτης δείχνει ότι η ρητορική είναι μια δεξιοτεχνία, που έχει ως στόχο να εξαπατά τους ακροατές και αυτός που την κατέχει δεν είναι δίκαιος. Ως δεξιοτεχνία ανήκει στην κολακευτική τέχνη.

Ο Γοργίας παραδέχεται ότι η ρητορική μπορεί να χρησιμοποιείται και για το άδικο. Ο Σωκράτης όμως ισχυρίζεται πως όποιος θέλει να ζει χωρίς να αδικεί δεν χρειάζεται ποτέ τη ρητορική.

Ο Καλλικλής παίρνοντας το μέρος του Γοργία ισχυρίζεται ότι οι ισχυρές προσωπικότητες περιορίζονται από τους νόμους, που θεσπίζονται για να προστατεύουν τους αδύνατους και τους πολλούς και έτσι δεν μπορούν να ικανοποιούν τις επιθυμίες τους, που είναι η ευδαιμονία για τον άνθρωπο.

Αυτό όμως που προκαλεί ευχαρίστηση, κατά τον Σωκράτη, πρέπει να έχει σκοπό το αγαθό. Έτσι και η πολιτική πρέπει να έχει ιδεώδη. Ο πολιτικός βίος πρέπει να στοχεύει στην εξύψωση των πολιτών. Η ρητορική δεν κάνει τους πολίτες καλύτερους. Οι ρήτορες και οι πολιτικοί πρέπει να είναι δίκαιοι και γνώστες της δικαιοσύνης.

Όταν ο Καλλικλής ισχυρίζεται πως για να μην αδικείται κάποιος, πρέπει να είναι ή άρχοντας ή φίλος των αρχόντων, ο Σωκράτης αντιτείνει ότι σημασία δεν έχει να σώζεσαι εσύ ο ίδιος ή να διατηρείς την περιουσία σου. Σημασία έχει να μπορείς εσύ να δείξεις έναν πολίτη που σε βοήθησε να γίνεις καλός. Ο Περικλής, Ο Μιλτιάδης, ο Κίμων και ο Θεμιστοκλής κατηγορήθηκαν και υπέστησαν δεινά από αυτούς που κυβέρνησαν, γιατί ενδιαφέρθηκαν για λιμάνια, ναύσταθμους, τείχη και φόρους και δεν προσπάθησαν να κάνουν τους πολίτες καλύτερους. Ένας μόνον πολιτικός κατάφερε να μείνει δίκαιος, αν και διαχειρίστηκε μεγάλη εξουσία: Ο Αριστείδης.

Οι συνομιλητές μετά τη συζήτηση καταλήγουν σε τρεις αρχές:

1. Είναι προτιμότερο να αδικούμαστε παρά να αδικούμε

2. Πρέπει να αποφεύγουμε την κολακεία

3. Πρέπει να είμαστε δίκαιοι και όχι να φαινόμαστε δίκαιοι.

Επιπλέον δέχονται πως η προσδοκία της μεταθανάτιας ανταμοιβής (πολλῶν γὰρ ἀδικημάτων γέμοντα τὴν ψυχὴν εἰς Ἅιδου ἀφικέσθαι πάντων ἔσχατον κακῶν ἐστιν) αποτελεί κίνητρο για ενάρετο βίο.